شاید برای شما هم این سوال پیش آمده باشد که چرا منجمان برای رصد آسمان به کویر می روند؟

برای جواب به این سوال باید با مفهوم “آلودگی نوری” آشنا شوید. در زیر مقاله ای در این مورد آورده شده است و در انتها به بررسی تاثیر چراغ LED در کاهش آلودگی نوری میپردازیم.

این آلودگی که از مصادیق بزرگ اتلاف انرژی الکتریکی بـه شـمار میرود، به طور کلی به نور اضافی یا مزاحمی اطلاق مـیگردد کـه در محدودهای خـارج از فضای مد نظر روشنایی منتشر شده باشد.

متأسفانه با وجود انجام تحقیقات فراوان پیرامون تبعات قابل توجه آلودگی نـوری بـر انسـان و محـیطزیسـت و اقـدامات متعـدد بسـیاری از کشورها در مقابله با آن، ایـن پدیـده در کشـور عزیـز مـا ناشـناخته مانـده و بخـش اعظـم فعالیتهای انجـام شـده درایـن خصـوص تنهـا شـامل برگـزاری سـمینارها، همـایشهـا و نمایشگاه ها میباشد.

میزان گستردگی عوامل ایجاد آلودگی نـوری بسیار زیاد است.  از آنجـاییکـه ایـن پدیده دارای تبعات منفی بسیاری مشتمل بر اثرات زیست محیطی بـر جـانوران و گیاهـان و به طور کلی اکوسیستم حیات وحش، تأثیر بر ستارهشناسی، تلفات انرژی، ایجـاد یـا تشـدید بیماری، مبهم بودن ستارگان در آسمان شب و موارد مشابه است، مطالعه و بررسی در مورد آن – همانند بسیاری از کشورهای توسعه یافته – دارای اهمیت فراوان بـوده و مقابلـه بـا آن میتواند پیامدهای مثبت فراوانی برای کشور به همراه داشته باشد. استفاده از یـک سیسـتم روشـنایی بـا طراحـی مناسـب و اسـتاندارد نـه تنهـا از لحـاظ صرفهجویی در مصرف انرژی مؤثر است، بلکه مزایای بسـیار مهمـی نظیـر امنیـت عمـومی، کاهش امکان جنایت و به طور کلی ایجاد حسی خوب در افراد جامعـه را بـه همـراه خواهـد داشت. بالعکس، پدیده آلودگی نوری میتواند تبعاتی در حوزههای متعدد بهویژه درخصوص ستارهشناسی و حتی بیماریهای روانی انسان داشته باشد. توصیف آلودگی نوری به صورت “یکی از خطرات در حال رشد برای نور طبیعی” نیـز بـر اهمیت فراوان مقابله با این پدیده میافزاید.

شکل زیر مناطق حفاظت شـده کـره زمـین در مقابل آلودگی نوری را نشان میدهد که بیانگر اهمیـت مقابلـه بـا ایـن پدیـده و درک ایـن موضوع توسط کشورهای مختلف است. در راستای مبارزه با آلـودگی نـوری، بـهعنـوان گـام نخست، شناخت اولیه آلودگی نوری و انواع آن و سپس شناخت مصادیق کلی آلودگی نوری و عوامل بوجود آورنده آن اهمیت دارد. بدین ترتیـب در ایـن فصـل نیـز ابتـدا بـه شـناخت آلودگی نوری، سپس انواع آن و در نهایت مصادیق بارز ایجاد آلودگی نوری پرداخته میشود.

تصویر زیبایی از آسمان شب که آلودگی نوری، ما را از دیدن آن محروم کرده است.

مضرات آلودگی نوری

به طور کلی آلودگی نوری به نوری گفته میشود که دارای تلفات بوده، آسیب رسان باشد و یا از دید انسان، مزاحم تلقی گردد. این آلودگی که به عنوان یکی از اثـرات پیشـرفت های فناوری بشر تلقی میشود همانند سایر انواع آلودگیها نظیر؛ آلودگی صـوتی، آلـودگی هـوا، آب و خاک بوده و میتواند خسارات سنگینی را به همراه داشته باشد. عوامـل اصـلی ایجـاد آلودگی نوری شامل منابعی نظیر؛ روشنایی داخلی و خارجی سـاختمانهـا، مراکـز تجـاری، ادارات و کارخانجات، تابلوها و بیلبوردهای تبلیغاتی، روشنایی معابر، نورافکنهای زمینهـای ورزشی و … میگـردد. بـر روی کـره خـاکی، آلـودگی نـوری شـدید در منـاطق صـنعتی و پرجمعیت ایالات متحده امریکا، اروپا و ژاپن بهوضوح دیده میشود. با ایـن وجـود، در سـایر مناطق نیز مقدار کمی نور میتواند موجب بروز مشکلاتی گردد. بهعنوان مثال، اگـر چراغـی که برای روشنايی معابر مورد استفاده قرار گرفته است مقدار بسیار ناچیز 2/0 تا 2/2 درصـد از شار نوری خود را به سمت آسمان هدایت کند موجب افـزایش نورهـای پراکنـده محـیط به میزان 20 تا 200 درصد میگـردد کـه تـا شـعاع 20 کیلـومتری مرکـز آلـودگی، محـیط پیرامون را تحت تأثیر قرار میدهد. بـدین ترتیـب چنـانچـه محـدوده مجـاز سیسـتمهـای روشنایی معابر برای ایجاد نورهای پراکنده بین 5 تا 10 درصد باشد، باید تمامی چراغهـا بـا نور پراکنده بیش از این مقدار تعویض شوند. علاوه بر آن، درصـورت وجـود نـور اضـافی یـا دارای جهت نامناسب در سیستمهای روشنایی معابر، انعکاس آن از سطوح معبر و خـارج از معبر که به اشتباه روشن شدهاند نیز بسته به ویژگیهای سطح منعکس کننده نور، میتوانـد مقادیر فوق را به میزان 60 تا 110 درصد دیگر افزایش دهـد. ایـن امـر بـه تنهـایی بیـانگر اهمیت طراحی و اجرای صـحیح سیسـتم روشـنایی در معـابر و لـزوم تـدوین و اسـتفاده از دستورالعملهای اجرایی برای آموزش گام به گام نحوه طراحی صحیح این سیستم هـا توسـط مهندسان روشنایی است.

نمونه نورپردازی نامناسب نمای ساختمان

نقش تکنولوژی های جدید در کاهش یا افزایش آلودگی نوری 

بزرگترین مشکل در کنترل آلودگی نوری، عدم آگاهی است.

طراحی نورپردازی به طور صحیح هم در کاهش آلودگی نوری و هم در کاهش مصرف انرژی تأثیر بسیار خوبی دارد. علاوه بر این مزایا آسمان شب را نیز زیباتر می کند.

تاثیر لامپ های ال ای دی جدید در کاهش آلودگی نوری

در لامپ های جیوه با توجه به فشار بالا که برای روشنایی خیابان ها وجود دارد نور به مسیرهای ناخواسته هدایت می شود و همین امر موجب خیرگی نور می شود و انرژی نیز هدر می رود.

– نور قابل هدایت و قابل تنظیم در زوایای مختلف، از جمله ویژگی های مناسب لامپ و چراغ LED است که در زمینه آلودگی نوری می تواند تأثیرات مثبت بسزایی داشته باشد.